Czy wiesz, że bardzo bardzo dawno temu, gdy ludzie nie znali pieniędzy, wymieniali między sobą towary lub usługi. Ot, na przykład ja Ci dam owoce, bo moje drzewo wyjątkowo obrodziło, a Ty mi w zamian mięso, bo upolowałeś wielkiego zwierza i nie dasz rady sam/a zjeść wszystkiego. Albo ja Ci dam koraliki, a Ty mi w zamian trochę złotych monet. Niezłe, co? Ta stara handlowa metoda jest wciąż stosowana i nazywa się barterem albo wymianą barterową.
Ale co to ma wspólnego z biologią? Wydaje się, że nic, a jednak…. Chciałam Ci dziś opowiedzieć o wymianie, jaka zachodzi w naszym organizmie. O wymianie gazowej. Możemy się o niej przekonać badając skład powietrza wdychanego i wydychanego. Okazuje się, że w powietrzu wydychanym jest więcej dwutlenku węgla niż w powietrzu, które wdychamy, za to w powietrzu wydychanym jest mniej tlenu niż w powietrzu wdychanym. Jak to możliwe?
Wymiana gazowa zewnętrzna
W pęcherzykach płucnych znajduje się powietrze z dużą ilością tlenu. Pęcherzyki są otoczone naczyniami włosowatymi, w których jest mało tlenu a dużo dwutlenku węgla. Tlen na drodze dyfuzji* przenika z pęcherzyków płucnych do krwi płynącej w naczyniach włosowatych. Dwutlenek węgla dyfunduje w przeciwną stronę – z krwi do pęcherzyków płucnych. Zatem: wymiana gazowa zewnętrzna zachodzi między pęcherzykami płucnymi a krwią.
rys. facetkaodbiologii
Wymiana gazowa wewnętrzna
Krew, która dociera do komórek zawiera duże ilości tlenu. W komórkach tlenu jest mało, bo został zużyty do oddychania komórkowego. W komórkach znajduje się za to dużo dwutlenku węgla, który jest produktem oddychania komórkowego. Więc tlen przenika z krwi do komórek, a dwutlenek węgla z komórek do krwi. I tu znów nastąpiła wymiana gazów. Zatem: wymiana gazowa wewnętrzna zachodzi między krwią a komórkami ciała.
rys. facetkaodbiologii
Teraz dwutlenek węgla płynie wraz z krwią do naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne i znów nastąpi wymiana gazowa – zewnętrzna. Następnie krew z dużą ilością tlenu popłynie do komórek i nastąpi wymiana gazowa wewnętrzna.I tak dalej, i tak dalej ….
Przenikanie dwutlenku węgla i tlenu odbywa się na drodze dyfuzji zgodnie z różnicą ciśnień parcjalnych* – zawsze ze środowiska o wyższym ciśnieniu parcjalnym do środowiska o mniejszym ciśnieniu parcjalnym.
Podsumowanie
Wymiana gazowa zachodzi w naszym organizmie w dwóch miejscach – w płucach i w tkankach. Ta, która zachodzi w płucach odbywa się między pęcherzykami płucnymi a krwią i nosi nazwę wymiany gazowej zewnętrznej. Ta, która zachodzi w tkankach, odbywa się między krwią komórkami ciała i nazywa się wymianą gazową wewnętrzną.
*Dyfuzja – proces polegający na rozprzestrzenianiu się i mieszaniu drobin będących w ciągłym ruchu. Substancja, która przemieszcza się na drodze dyfuzji przechodzi ze środowiska o wyższym stężeniu do środowiska o niższym stężeniu (zgodnie z gradientem stężeń).
*Ciśnienie parcjalne – ciśnienie jednego gazu w mieszaninie gazów.
Facetka od biologii
