Czy jest na świecie ktoś, kto nie lubi słodyczy? Albo ktoś, kto lubi chodzić do dentysty? Pewnie znalazłoby się parę takich osób, ale raczej niewiele. Będąc w czwartej klasie pewna bardzo mi bliska dziewczynka napisała na Konkurs Piosenki o Zdrowiu taką oto piosenkę:
Raz pewien chłopiec mały zjadł za dużo słodyczy, wszystkie go zęby rozbolały i teraz głośno ryczy. Idź synu do dentysty - radzi ojciec i matka - a on coraz głosniej szlocha, nie chce się z dentystą spotkać. Ref: Dentysta to nie sadysta, on wcale nie jest taki zły, gdy nie będziesz go odwiedzać, to ząbki zostaną ci trzy. (słowa: Marta Dąbrowska)
I to jest powód, dla którego dziś zajmiemy sie zębami.
Dwie generacje zębów
Dorosły człowiek ma 32 zęby stałe, które wyrastają w miejsce 20 zębów mlecznych, jakie miał będąc dzieckiem. Oczywiście, o ile ma wszystkie zęby. Pierwsze zęby zaczynają wyrastać około szóstego miesiąca życia. Drugie pokolenie zębów – zęby stałe – zaczyna wyrastać kiedy mamy około 6 lat. Ostatnie zęby wyrastają po 17 roku życia i noszą nazwę zębów mądrości. Warto dodać, że zęby mądrości nie u wszytkich się pojawiają, ale też nie ma to nic współnego z mądrościa czy jej brakiem. Zęby są ułożone symetrycznie w dwóch szeregach: górnym – w obu szczękach i dolnym – w żuchwie.
Ze względu na kształt i budowę rozróżniamy cztery rodzaje zębów: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i trzonowe. W uzębieniu mlecznym brak zębów przedtrzonowych i ostatnich zębów trzonowych, nazywanych też ósemkami. Zęby mleczne są też trochę inaczej ukształtowane, mniejsze i delikatniejsze. Ich korzenie podczas wymiany zębów w większości zanikają, dlatego zęby mleczne wypadają niemal bez bólu i krwawienia.
Rodzaje zębów
Siekacze – mają kształt szpadla i ostrą krawędź. Służą do odgryzania kęsów.
Kły – długie zęby z dość ostrym wierzchołkiem, służą do odrywania trudno uchwytnych kęsów.
Zęby przedtrzonowe – mają płaską powierzchnię żucia – służą do rozcierania pokarmów.
Zęby trzonowe – mają najsilniej rozwinięta koronę i dużą płaską powierzchnię żucia. Miażdżą i rozcierają kęsy pokarmowe.
Wzór zębowy
Uzębienie człowieka można przedstawić za pomocą wzoru zębowego. Przedstawia on liczbę i rodzaj zębów w połowie szczęki lub żuchwy
Ten schemat oznacza, że w każdej połowie szczęki i żuchwy mamy 2 siekacze, 1 kieł, 2 zęby przedtrzonowe i 3 zęby trzonowe.
Budowa zęba
Zęby są umieszczone w dziąsłach, w zagłębieniach zwanych zębodołami. Część wystająca ponad dziąsło nazywa się koroną zęba. Pokryta jest najtwardszym składnikiem zęba – szkliwem. Szkliwo jest tak twarde, że przewyższa twardością tkankę kostną. Dzięki szkliwu korona ma białą barwę. Część zęba zagłębiona w zębodole to korzeń zęba. Mamy zęby jednokorzeniowe, dwukorzeniowe i trójkorzeniowe. Miedzy koroną a korzeniem, w miejscu gdzie korona przechodzi w korzeń, znajduje się szyjka zęba. Korzeń i szyjka są pokryte kostniwem czyli cementem. Kostniwo ma barwę żółtą i przypomina swoją budową tkankę kostną. Podstawowa część zęba – zębina – jest zbudowana z bardzo twardej odmiany tkanki kostnej. W jej wnętrzu znajduje się miazga, która składa się z naczyń krwionośnych i nerwów.
Próchnica
Próchnica to choroba zębów, którą powodują bakterie. Wprawdzie to, że występują one na powierzchni naszych zębów jest rzeczą naturalną, ale kiedy do naszej jamy ustnej docierają cukry proste, bakterie bytujące w płytce nazębnej rozkładają je, przy okazji wytwarzając kwasy, które uszkadzają szkliwo. Jeśli często i starannie czyścimy zęby, kwasy nie zdążą wyrządzić szkód naszym zębom. Niektóre osoby są bardziej podatne na próchnicę, co wynika z uwarunkowań genetycznych.
Higiena czyli jak dbać o zęby?
Są trzy podstawowe rzeczy, które możemy zrobic dla naszych zębów. To:
- czyszczenie zębów przynajmniej dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku
- regularne kontrolne wizyty u stomatologa – co najmniej dwa razy w roku
- odpowiednie odżywianie – dieta bogata w wapń, fosfor, fluor i witaminę D3.
Warto dbać o zęby, ponieważ stan uzębienia ma ogromny wpływ na ogólny stan naszego zdrowia.
Facetka od biologii
Wersja audio ⬇️
