Czy możesz sobie wyobrazić, że po ulicach jeżdżą samochody pozbawione karoserii? Albo że domowe urządzenia elektryczne nie mają obudowy? Ot, taki telewizor, który całe wnętrze ma na wierzchu. Albo laptop. Albo zmywarka. Eeee, nieeee, chyba się zapędziłam, ze zmywarką ten numer raczej nie przejdzie….
No właśnie – obudowa. Może być ładna, brzydka, gruba, cienka, kolorowa, dizajnerska, prosta – byle była. Bo jest bardzo potrzebna. Potrzebna, żeby chronić wnętrze urządzenia przed czynnikami zewnętrznymi. Niezbędna, żeby nic z wnętrza przypadkiem niepotrzebnie nie wydostało się na zewnątrz. Tylko dlaczego ja tu się rozpisuję o obudowie, skoro miało być o skórze?
Ale co za pytanie? Przecież wiem, że to dla Ciebie oczywiste – skóra pełni w naszym organizmie funkcję obudowy. Ale poprzestać na tym stwierdzeniu i ograniczyć jej zadania tylko do tych dwóch wymienionych wcześniej – to nic nie powiedzieć. Bo skóra to niezwykły….. Narząd? Układ narządów? Zobaczmy i przekonajmy się! A ponieważ niezwykłe właściwości skóry wynikają z jej budowy – zacznijmy od przyjrzenia się naszym niemal dwóm metrom kwadratowym obudowy z bliska.
Budowa skóry
Skóra, szczelnie pokrywająca nasze ciało, składa się z dwóch warstw – naskórka i skóry właściwej oraz leżącej pod nimi warstwy podskórnej.
Naskórek
W naskórku, zbudowanym z tkanki nabłonkowej, można wyróżnić kilka warstw. Najbardziej zewnętrzna jest zbudowana z martwych, stale złuszczających się komórek. Nazywa się warstwą rogową. W miarę jak jej komórki się złuszczają, zastępowane są nowymi, produkowanymi przez warstwę rozrodczą. Warstwa rozrodcza jest najgłębiej położona, zbudowana jest z żywych intensywnie dzielących się komórek. Nowo powstające komórki przesuwają się ku powierzchni skóry – im starsze komórki tym bliżej powierzchni się znajdują. Całe szczęście, że stary naskórek jest zastępowany nowym, bo gdybyśmy tak musieli stale nosić na sobie to wszystko, co przywiera do naszej skóry ze środowiska…. No i to właśnie dzięki temu drobne blizny i ślady po niezmywalnych mazakach znikają z naszej skóry po jakimś czasie.
W warstwie rozrodczej naskórka znajdują się komórki barwnikowe, produkujące melaninę. To ona nadaje kolor naszej skórze i odpowiada za naszą opaleniznę oraz piegi i znamiona. Warto wiedzieć, że opalenizna jest efektem obrony organizmu przed szkodliwym promieniowaniem UV.
Oprócz melaniny naskórek wytwarza również pewne struktury – gruczoły potowe, łojowe, sutkowe (mleczne) oraz włosy i paznokcie.
Gruczoły potowe – wydzielają pot. W ten sposób biorą udział w termoregulacji, wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii i usuwaniu nadmiaru wody.
Gruczoły łojowe – produkują łój – tłustą substancję, która natłuszcza włosy i skórę, zapobiega wnikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych
Gruczoły sutkowe (u kobiet) – wytwarzają mleko
Włosy – izolują wrażliwe okolice ciała od wpływów otoczenia
Paznokcie – chronią wrażliwe opuszki palców
W głębokich warstwach naskórka pod wpływem słońca produkowana jest, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, witamina D3.
Pod naskórkiem znajduje się skóra właściwa.
Skóra właściwa
Zbudowana jest z tkanki łącznej, która zawiera włókna kolagenowe. Dzięki nim skóra jest sprężysta, elastyczna i odporna na rozerwanie. Niestety, nic nie trwa wiecznie i skóra starzejąc się traci sprężystość i elastyczność. (Ach, te zmarszczki i opadające policzki!)
W skórze właściwej znajdują się bardzo liczne włosowate naczynia krwionośne. Nie tylko dostarczają tlen i substancje odżywcze, ale biorą udział w regulowaniu temperatury ciała. Rozszerzając się oddają ciepło, a kiedy jest zimno kurczą się i zatrzymują ciepło w organizmie
Oprócz naczyń krwionośnych w skórze właściwej umieszczone są wytwory naskórka – włosy i gruczoły.
Znajduje się tam również tysiące zakończeń nerwowych, które służą do odbierania bodźców z otoczenia. Nazywamy je receptorami. To dzięki nim czujemy ciepło, zimno, dotyk i ból, ucisk, wibracje i łaskotanie.
Warstwa podskórna
Warstwa podskórna to połączona ze skórą właściwą warstwa zbudowana z tkanki tłuszczowej. Pełni funkcję ochronną – zabezpiecza ważne narządy przed urazami oraz termoregulacyjną – zabezpiecza przed utratą ciepła.
Spróbujmy teraz zebrać wszystkie funkcje skóry, które wynikają z jej budowy.
Funkcje skóry
Ochronna – zapobieganie wnikaniu do organizmu szkodliwych substancji, drobnoustrojów, pasożytów. (Oj, również mało który kosmetyk przebije się przez tę szczelną zaporę.)
Termoregulacyjna – wydzielanie potu, rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych.
Wydalnicza – wydalanie zbędnych produktów przemiany materii i nadmiaru wody.
Wydzielnicza – wydzielanie łoju i mleka.
Syntetyzująca – wytwarzanie melaniny, syntetyzowanie witaminy D3.
Odbieranie bodźców – odczuwanie dotyku, ucisku, bólu i temperatury.
A teraz wróćmy do naszych pytań zadanych na wstępie:
Czy to tylko zwykła obudowa? Na pewno nie! A jeśli nawet obudowa, to totalnie, kosmicznie niezwykła! Narząd czy układ narządów? Mam nadzieję, że już nie masz wątpliwości*. Będzie mi bardzo miło, jeśli odpowiedź napiszesz w komentarzu 🙂
Facetka od biologii
*Narząd to zespół tkanek, mający określony kształt i pełniący pewną funkcję. Układ narządów – to zespół narządów, które wspólnie wykonują skomplikowane czynności.
Wersja audio ⬇️
